گەورەترین بودجەی مێژوی عێراق، بە یەك وشەش باسی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانی تێدا نییە

“ساڵ لەدوای ساڵ دۆخی گوندەکەمان (گوندی شێخ باوە لە ناحیەی جەلەولای سەر بە قەزای خانەقین لە سنوری پارێزگای دیالە) خراپتر دەبو ئەو ئاوەی بۆ کشتوکاڵ بەکارماندەهێنا هەر کەمتر و کەمتر دەبوەوە، ئەو سەوزاییەی کە بۆ لەوەڕاندنی ئاژەڵەکان بەکارمان دەهێنا ساڵ بە ساڵ زیاتر کەمی دەکرد، کار گەیشتە ئەوەی نەتوانم بەردەوام بم لەسەر ئەو کارە، چونکە قازانجێکی ئەوتۆم لێ نەدەکرد” عوسمان عومەری جوتیار وادەڵێت، کە تەمەنی 63 ساڵە و یەکێکە لە قوربانیانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان.

چەندین لێکەوتەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان بە توندی لەسەر عێراق دەرکەوتون، بەڵام وەکو رێکخراوی روانگەی سەوزی عێراقی ئاماژەی پێ کردوە “حکومەت بێباکە لەو دۆخە و پلانێکی کرداریی ئەوتۆی بۆ روبەڕوبونەوەی ئەو گۆڕانکارییانە نییە”، ئەوەش بەڕونی لە یاسای بودجە سێ ساڵییەکەیدا رەنگیداوەتەوە کە 12ی (حوزەیران/6)ی 2023 لە پەرلەمانەوە پەسەندکرا، لە 26ی هەمان مانگ لە رۆژنامەى وەقائیعی عێراقى بڵاوکرایەوە، پارەکەى 189.9 تریلیۆن دینارە.

عێراق یەکێکە لەو پێنج وڵاتەی جیهان کە گەورەترین کاریگەریی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانیان لەسەرە

عێراق سەردەمانێك بە وڵاتی نێوان دو روبارەکە ناسرابو، روبەری خاکەکەی یەکپارچە شوێنی کشتوکاڵ کردن بو، بەڵام ئێستا بەگوێرەی نوێنەری بەرنامەی گەشەپێدانی نەتەوە یەکگرتوەکان لە عێراق ئاوکی لوتسما یەکێکە لەو پێنج وڵاتەی جیهان کە گەورەترین کاریگەریی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانیان لەسەرە.

بەهۆی گۆرانکاریەکانەوە هەزاران کەس ناچار بون لە سێکتەرەکانی کشتوکاڵ و ئاژەڵدارییدا واز لە کارەکەیان بهێنن

بەهۆی ئەو گۆڕانکارییە گەورەیەی لە چەند ساڵی رابردودا لە ژینگەی عێراقدا رویداوە، بە هەزاران کەس ناچار بون لە سێکتەرەکانی کشتوکاڵ و ئاژەڵدارییدا واز لە کارەکەیان بهێنن و رو لە ناوچەیەکی دیکە بکەن بۆ دۆزینەوە کارێکی دیکە، ئەوەش بوەتە هۆی سەرهەڵدانی کۆچکردن بەهۆی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان، بەشێوەیەک کە بەپێی ڕاپۆرتێکی رێکخراوی نێودەوڵەتی بۆ کۆچ؛ “تەنها لە ساڵی 2021دا نزیکەی 20 هەزار کەس بەهۆی وشکەساڵییەوە ناچاربون شوێنەکانی خۆیان بەجێبهێڵن”.

“پارەی تەرخانکراو بۆ کشتوکاڵ بۆ چوار هێندە زیاد بکرێت”

یاسای بودجە، وەکو پلانی ئابوری هەر وڵاتێك لێی دەڕوانرێت، پەرلەمانی عێراق 12ی (حوزەیران/6) یاسای بودجەی سێ ساڵی 2023 و 2024 و 2025ی پەسەندکردوە و چەند مانگێکە کەوتوەتە واری جێبەجێکردنەوە، لە خوێندنەوەی بڕگە و مادەکانی یاساکەوە دەتوانیت لە تێڕوانین و تێگەیشتنی حکومەت بۆ پرسە جیاوازەکان تێبگەیت، چونکە حکومەت هەر سێکتەرێکی لەلا گرنگ بێت پارەی بۆ تەرخان دەکات، لەم روانگەیەوە، دەوترێت بەپێی پارەی تەرخانکراو بۆ سێکتەری کشتوکاڵ، ئەوە دەردەکەوێت حکومەتی عێراق مەترسییەکانی پەیوەست بە پوکانەوەی سێکتەری کشتوکاڵی لە ئەنجامی گۆڕانکارییە ژینگەییەکاندا لەبەرچاو نەگرتووە.

 نەمئەزانی تا چەند ساڵی تر دۆخەکە هەروا دەبێت و وشکەساڵی بەردەوام دەبێت

ئەو جوتیارە بە دڵێکی پڕ لەداخەوە باس لە جێهێشتنی شوێنی کارکردنی دەکات و دەڵێت، “من نەمئەزانی تا چەند ساڵی تر دۆخەکە هەروا دەبێت و وشکەساڵی بەردەوام دەبێت، چەند ساڵێک توانیم خۆم بگرم، بەڵام ئیتر توانام نەما”، جەختیش دەکاتە سەر ئەوەی کە “ئەگەر حکومەت هاوکار بوایە لەوانەیە بمتوانیایە دو بۆ سێ ساڵی دیکەش بەردەوام بم، بەڵام قەت نەمبینیوە لە دۆخێکی وادا حکومەت هاوکاریی جوتیار و ئاژەڵدارانی کردبێت”.

ئەمە لەکاتێکدا کە ساڵانە جوتیارانی ناوچە جیاوازەکان، بەرامبەر نە بێباکی حکومەت لە بەدەمەچونیان نارەزایەتیی دەردەبڕن، بەهۆی ئەوەی هیچ هاوکارییەکیان ناکرێت بۆ بەردەوامیی دان بە پڕۆژە کشتوکاڵییەکانیان، بەو هۆیەشەوە، ساڵ لەدوای ساڵ روبەری زەوی کشتوکاڵیی لە عێراق روی لە داکشانە.

“لە یاسای بودجەی عێراقدا تەنها یەک ترلیۆن دینار بۆ سێکتەرەکانی سەرچاوە ئاوییەکان و کشتوکاڵ تەرخانکراوە

فالح خەزعەلی، سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، “لە یاسای بودجەی عێراقدا تەنها یەک ترلیۆن دینار بۆ سێکتەرەکانی سەرچاوە ئاوییەکان و کشتوکاڵ تەرخانکراوە، لە راستیدا ئەمە بڕێکی زۆر کەمە”.

لانیکەم دەبێت لە یاسای بودجەدا ساڵانە چوار ترلیۆن دینار بۆ کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان تەرخان بکرێت

“بەپێی ئەو بەدواداچونەی لیژنەی کشتوکاڵ کردویەتی، لانیکەم دەبێت لە یاسای بودجەدا ساڵانە چوار ترلیۆن دینار بۆ کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان تەرخان بکرێت بۆئەوەی رێگریی لەو گۆرانکارییە خێرایە بکرێت کە لەئارادایە” خەعەلی وا دەڵێت.

لاوازبونی سێکتەری کشتوکاڵ، کەمبونەوەی ئاو، بەرزبونەوەی خێرای پلەکانی گەرما و زیادبوونی دیاردەی خۆڵبارین لە دیارترین لێکەوتەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانن لە عێراق، بەشێوەیەك کە ئاژانسە تایبەتمەندەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکان ئەوەیان ئاشکرا کردوە؛ یەدەگی ئاوی عێراق بەرێژەی 50% کەمیکردوە و بەهۆیەوە لێکەوتەی وشکەساڵیی لەسەر حەوت ملیۆن کەس لە عێراق دەرکەوتوە.

دیاردەی خۆڵبارین لە عێراق یەکێکی ترە لە لێکەوتە دیارەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان

دیاردەی خۆڵبارین لە عێراق یەکێکی ترە لە لێکەوتە دیارەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان کە هاوڵاتیان بەڕونی هەستی پێ دەکەن، لە ساڵی 2022دا تەنها لەماوەی دو مانگدا لە عێراق نۆ شەپۆلی خۆڵبارینی چڕ رویداوە، کە ئەوە کێشەی گەورە ژینگەیی و تەندروستیی و گۆڕانی پێکهاتەی زەوی لێدەکەوێتەوە.

بۆ ئەوەی وڵاتەکە روبەڕوی لێکەوتەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان ببێتەوە پێویستی بەوەیە ساڵانە 2.7 ملیار دۆلار تەرخان بکات

رێکخراوی خۆراکی جیهانیی ناوسراو بە فاو لە راپۆرتێکی تایبەت بە عێراقدا، ئاماژەی بەوەکردوە، بۆ ئەوەی وڵاتەکە روبەڕوی لێکەوتەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان ببێتەوە پێویستی بەوەیە ساڵانە 2.7 ملیار دۆلار (3.56 ترلیۆن دینار) بۆ ئەو پرسە تەرخان بکات، بەڵام حکومەتی عێراق تائێستا ئەو کارەی نەکردوە.

بەتوندی رەخنەی لە بودجەکەگرت چونکە هیچ بڕەپارەیەكی بۆ ژینگە تەرخان نەکردوە

لەلایەکی دیکەوە روانگەی عێراقی سەوز تایبەت بە ژینگە و کەشوهەوا کە لەلایەن ژمارەیەك رۆژنامەنوس و چاڵاکوانی بوارەکانی مافی مرۆڤ و ژینگەوە بەڕێوەدەبردرێت لەدوای پەسەندکردنی بودجەی ئەمساڵ لە راگەیەنراوێکیدا “بەتوندی رەخنەی لە بودجەکەگرت چونکە هیچ بڕەپارەیەكی بۆ ژینگە تەرخان نەکردوە و بگرە لەناو یاساکەدا ناوی بەبیانبوون و وشکەساڵی و پیسبونی ژینگە تەنانەت گۆڕانکارییەکانی کەشوهەواش نەهاتوە”. هەڕەشەشی کرد کە “ئەگەر پارەی وەبەرهێنانی تایبەت بە ژینگە و روبەڕوبونەوەی گۆڕانکاری کەشوهەوا تەرخان نەکرێت پەنا دەباتە بە ئەنجومەنی دادوەری بۆ تانەدان لە یاسادی بودجە”.

روانگەی ناوبراو لە راگەیەنراوەکەدا لێدوانێکی وەزارەتی ژینگەی عێراقی رەتکردەوە، کە باسی لەوە کردبو لە بودجەکەدا بڕی 7 ملیار دۆلار بۆ وەزارەت و کەرتەکانی تایبەت بە ژینگە تەرخانکراوە و ئاماژەیداوە بەوەی ئەو بڕە پارەیە بەشێکی لە چوارچێوەی بودجەی بەکارخستندایە واتا تایبەتە بە موچە و خەرجییەکانی وەزارەتی ژینگە و فەرمانبەرەکانی، بەشەکەی دیکەشی راستەوخۆ بۆ پرسە ژینگەییەکان تەرخان نەکراوە و لە چوارچێوەی تەرخانکراوی دیکەدایە.

 یاساکە لەناو ئەو بودجەیەدا رێگەی داوە بڕێک لە پارەکە بۆ بوژانەوەی زۆنگاوەکان تەرخان خەرج بکرێت

بڕگەی پێنجەمی مادەی 40ی یاسای بودجە، 75 ملیار دیناری عێراقیی دەستنیشانکردوە، بۆ ئەوەی بەکاربهێنرێت بۆ بوژاندنەوەی زۆنگاوەکانی هەردو پارێزگای زیقار و میسان، بەڵام جیهانگیر گوڵپی پسپۆڕی دارایی و بودجە پێی وایە “ئەو بڕە پارەیە لە چوارچێوەی بودجەی پەرەپێدانی پارێزگا و هەرێمەکان دەبێت، واتە بڕە پارەکە لە راستییدا پشکی ئەو پارێزگا و ناوچانەیە کە دەبێت پێیان بدرێت بۆ هەر مەبەستێک بێت، یاساکە لەناو ئەو بودجەیەدا رێگەی داوە بڕێک لە پارەکە بۆ بوژانەوەی زۆنگاوەکان تەرخان خەرج بکرێت، بۆیە ناتوانرێت وەکو تەرخانکراوێکی راستەقینەی راستەوخۆ بۆ پرسی ژینگە هەژمار بکرێت”.

عێراق دەکوڵێت و حکومەت بێباکە

بەرزبونەوەی پلەکانی گەرما، دانیشتوانی خواروی عێراقی هەراسان کردوە، لە هەندێک ناوچە پلەکانی گەرما لە هاویندا دەگەنە نزیکەی 55 پلەی سەدی، ئەوە ئاستێکی گەرمایە کە بەتەواوەتی بێزارکەرە و راهاتن لەگەڵ ئەو پلە بەرزەی گەرما کارێکی نزیک لە ئەستەمە.

پلەکانی گەرما بەتەواوەتیی کاریگەرییان لەسەر بەرهەمی خورما هەبوە

کازم عەبدولعەزیم، (تەمەن 39 ساڵ) دو لەسەر سێی تەمەنی لە خزمەتکردنی باخە خورماکانی سنوری پاریزگای بەسرە بەسەربردوە، ئاماژە بەوە دەکات پلەکانی گەرما بەتەواوەتیی کاریگەرییان لەسەر بەرهەمی خورما هەبوە.

“چەند ساڵێکە پلەکانی گەرما شێتانە بەرزبونەتەوە، ئەوە وایکردوە بەرهەمی خورما وەکو پێشتر نەبێت، وا بڕوات ساڵانی داهاتو عێراق زۆرێک لە خورماکانی لەدەستدەدات” کازم لەکاتێکدا وا دەڵێت، کە بەڕێوەبەری کشتوکاڵی بەسرەش پێشتر لەبارەی هەمان پرسەوە هۆشداریی داوەتە لایەنە پەیوەندیدارەکان.

ئەو ناوچەیەی خواروی عێراق کە زۆرترین کاریگەری بەرزبونەوەی پلەکانی گەرمایان لەسەرە بریتین لە؛ عیمارە، ناسرییە، بەسرە، زیقار و میسان، بەمدواییانەش نوێنەری بەرنامەی گەشەپێدانی نەتەوە یەکگرتوەکان، ئاوکی لوتسما، دوای سەردانێکی بۆ ئەو ناوچانە و بەسەرکردنەوە زۆنگاوەکان، نیگەرانییەکانی خۆی بۆ دۆخەکە خستەڕو.

پلەکانی گەرما لە عێراق زۆر بەخێرایی بەرزدەبنەوە، بەشێوەیەک کە خێراییەکەی پێنج تا حەوت جار لە وڵاتانی دیکەی جیهان زیاترە

لوتسما هەر ئەوکات سەی بۆ میدیا عێراقییەکان کرد و ئاماژەی بەوەکرد، “پلەکانی گەرما لە عێراق زۆر بەخێرایی بەرزدەبنەوە، بەشێوەیەک کە خێراییەکەی پێنج تا حەوت جار لە وڵاتانی دیکەی جیهان زیاترە، عێراق مەترسییەکی گەورەی لەسەرە ئەویش بریتییە لە لەدەستدانی 400 هەزار دۆنم زەوی کشتوکاڵیی بەشێوەی ساڵانە”.

هەروەها جەختیشی لەوەکردەوە کە “نەتەوە یەکگرتوەکان هاوبەشی حکومەتی عێراق دەکات لە روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکاندا، چونکە دانیشتوانی عێراق زیانمەندی گەورەن لەو گۆڕانکارییانە”.

حکومەتی عێراق لە ساڵی 2022دا پلانێکی درێژخایەنی پەسەندکرد کە تا ساڵی 2030 بەردەوام دەبێت

حکومەتی عێراق لە ساڵی 2022دا پلانێکی درێژخایەنی پەسەندکرد کە تا ساڵی 2030 بەردەوام دەبێت و دەیەوێت لەرێگەی پلانەکەوە لێکەوتەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان کەم بکاتەوە، بەڵام بەهۆی ئەوەی پلانەکە لە یاسای بودجەی عێراقدا جێگەی نەکراوەتەوە، پێناچێت بتوانرێت وەکو خۆی جێبەجێ بکرێت. ئەوە لەکاتێکدایە کە بانکی جیهانیی ئاماژەی بەوەکردوە عێراق تا ساڵی 2040 پێویستی بەوەیە 233 ملیار دۆلار خەرج بکات بۆئەوەی ئاراستەی ئابورییەکەی بەشێوەیەک بگۆڕێت، کە رەچاوی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانی تێدا کرابێت، واتە پرۆسەی بەرهەمهێنان لە ئابورییەکەیدا وا دابڕێژێتەوە ببێتە ئابورییەکی سەوز.

بەو پێیەش بێت، دەبو پلانەکەی حکومەتی عێراق تاساڵی 2030 بە بڕی 103 ملیار دۆلار پارەدار کرابا، واتە لە یاسای بودجەدا دەبو حکومەتی عێراق نزیکەی 13 ملیار دۆلار (زیاتر لە 17 ترلیۆن دینار)ی بۆ جێبەجێکردنی ئەو پلانە تەرخان کردبا، بەڵام ئەو کارە نەکرا.

لە یاسای بودجەدا هیچ بڕە پارەیەك بۆ روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان تەرخان نەکراوە

مەعروف مەجید، سەرۆکی رێکخراوی ئاییندە بۆ ژینگە بەهەمان شێوەی روانگەی سەوزی عێراقی پێیوایە کە “لە یاسای بودجەدا هیچ بڕە پارەیەك بۆ روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان تەرخان نەکراوە، بەڵکو ئەوەی تەرخانکراوە تەنها لەچوارچێوەی بودجەی بەکارخستنی وەزارەتەکەدایە”.

ئەو چالاکوانەی بواری ژینگە جەخت دەکاتەوە، “بڕێک لەلایەن وەزارەتەکانی نەوت و کارەبا و کشتوکاڵەوە بڕە پارەیەك بۆ هەندێك بابەت تەرخانکراوە کە پەیوەندییان بە ژینگەوە هەیە، بەڵام ئەوەش بەشێوەیەکی ناڕێکخراوە، چونکە ناچێتە سندوقێکی هاوبەشەوە کە لەلایەن وەزارەتی ژینگەوە سەرپەرشتی بکرێت”.

لەلایەکی ترەوە ئەمیر عەلی ئەلحەسون، وتەبێژی وەزارەتی ژینگەی عێراق رایدەگەیەنێت، “داوامان لە حکومەت کردووە لە یاسای بودجەدا حەوت ملیار دۆلار (نۆ ترلیۆن و 240 ملیار دینار) بۆ روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان تەرخان بکات”.

لەبارەی ئەوەی بۆچی حکومەت داواکاریی وەزارەتی ژینگەی جێبەجێ نەکردوە، وتەبێژەکە دەڵێت “کابینەی سودانی باشترین کابینەیە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ پرسی ژینگەدا، ئەوەش لە دامەزراندنی کابینەکەوە دەردەکەوێت کە وەزارەتی ژینگەی لە وەزارەتی تەندروستی جیاکردوەتەوە، بەڵام حکومەت بەرپرسیارێتی هەمو سێکتەرەکانی لە ئەستۆیە نەك تەنها سێکتەرێك”.

لە خشتەکانی هاوپێچی یاسای بوودجەدا بڕی 20 ملیار دیناری عێراقی بۆ بەرنامە تایبەتەکانی وەزارەتی ژینگە تەرخانکراوە، بەڵام بەپێی راگەیەنراوی روانگەی عێراقی سەوز، ئەو بڕە بۆ پرۆسەکانی پاککردنەوەی کێڵگە مینرێژکراوەکان خەرجدەکرێت نەک بۆ روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان.

چارەسەرەکە لەکوێیە؟

رەغەد ئەسەد ئەلعوبێدی، بەڕێوەبەری ژینگەی ناوەڕاستی عێراق ئاماژە بەوە دەکات، “پارەی تەرخانکراو بۆ وەزارەتی ژینگە زۆر زۆر کەمە و بەشی ئەوە ناکات وەزارەتەکە بە تەواویی پلانەکانی جێبەجێ بکات، لە کاتێکدا کە دۆخی ژینگەی عێراق لەوپەڕی خراپییدایە، بۆیە دەبێت بڕە پارەکە زیاتر بکرێت بۆئەوەی پلان و ستراتیژەکانی وەکو خۆیان جێبەجێ بکرێن”.

بۆ ئەوەی عێراق بتوانێت روبەڕوی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان ببێتەوە، پێویستە چەند هەنگاوێکی خێرا بنێت

دەربارەی چارەسەری خێرا و بەپەلە، جاسم فەلاح، بریکاری وەزارەتی ژینگەی عێراق بە ئاژانسی فەرمیی عێراقییەی راگەیاندوە، “بۆ ئەوەی عێراق بتوانێت روبەڕوی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان ببێتەوە، پێویستە چەند هەنگاوێکی خێرا بنێت، دەبێت یاسای وەبەرهێنان هەموار بکاتەوە، بودجەی تایبەت بە گۆڕانکارییە ژینگەییەکان تەرخان بکات و کار لەسەر کەمکردنەوەی لێکەوتە تەندروستییەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان بکات”، هێماشی بۆ ئەوە کرد کە “ئەو داواکارییانەیان ئاراستەی ئەنجومەنی وەزیران کردوە”.

بەپێی لێدوانی نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق “یاسای بوودجەی عێراق کە بۆ سێ ساڵ دەرچوە، لە ساڵی یەکەمدا وەکو خۆی جێبەجێ دەکرێت، بەڵام لە ساڵەکانی دوەم و سێیەمدا دەتوانرێت بڕگە و ماددەکانی هەموار بکرێنەوە” بۆیە دەکرێت فشار بکرێت بۆ ئەوەی لە ساڵەکانی داهاتودا یاسای بودجە هەموار بکرێتەوە و تێیدا بڕێکی پێویست بۆ روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان تەرخان بکرێت.

حکومەتی عێراق لەماوەی ساڵانی رابردودا بۆ پرسی روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان بەشێوەیەکی گشتی پشتی بەو هاوکاریی و بەخششانە بەستوە کە لە رێکخراو و دامەزراوە نێودەوڵەتییەکانی وەرگرتوە، لەو چوارچێوەیەشدا ریچارد عەبدولنوس، نوێنەری بانکی نێودەوڵەتیی لە عێراق رایگەیاند، لەپێناو کەمکردنەوەی لێکەوتەکانی گۆڕانکارییە ژینگەییەکان بانکەکە بڕی سێ ملیۆن دۆلار (سێ ملیار و 960ملیۆن دینار)ی بۆ عێراق تەرخانکردوە.

کاتێك هەمو ئەو بڕە پارانە کۆدەکرێنەوە کە لە سێکتەرە جیاوازەکاندا بۆ پرسەکانی پەیوەست بە ژینگە تەرخانکراون، بە هاوکارییەکەی بانکی نێودەوڵەتیشەوە، ناگاتە تەنها 10%ی ئەو بڕەی کە رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان داوایانکردوە ساڵانە بۆ عێراق تەرخان بکرێت.

ئەو خەمساردییەی حکومەتی عێراق بەرامبەر بە گۆڕانکارییە ژینگەییەکان هەیەتی، وایکردوە مەترسییەکانی سەر داهاتوی ژینگەی عێراق هێندەی تر زیاتر بن و لە ئەنجامدا دیاردەکانی وەك کۆچی ناچاری، کەمبونەوەی بەرهەمی کشتوکاڵی و چەندین دیاردەی دیکە، وەکو لێکەوتەی ئەو دۆخە بێنەئاراوە.